بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ
الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم
صحیفۀ سجادیه، فرازهایی از دعای هشتم/ با استفاده از برگردان (ترجمه) حجت الاسلام انصاریان
حضرت امام سجاد، علی بن الحسین علیه السلام:
«اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَيَجَانِ الْحِرْصِ، وَ سَوْرَةِ الْغَضَبِ، وَ غَلَبَةِ الْحَسَدِ، وَ ضَعْفِ الصَّبْرِ، وَ قِلَّةِ الْقَنَاعَةِ، وَ شَكَاسَةِ الْخُلْقِ، وَ إِلْحَاحِ الشَّهْوَةِ، وَ مَلَكَةِ الْحَمِيَّةِ»؛
- خدایا! به تو پناه میآورم از توفان حرص و تندی و شدّت خشم و چیرگی حسد و ناتوانی صبر و کمی قناعت و ناسازگاری اخلاق و پافشاری و سماجت شهوت و عادت و خوی هواداریِ لجوجانه؛
«وَ مُتَابَعَةِ الْهَوَى، وَ مُخَالَفَةِ الْهُدَى، وَ سِنَةِ الْغَفْلَةِ، وَ تَعَاطِي الْكُلْفَةِ، وَ إِيثَارِ الْبَاطِلِ عَلَى الْحَقِّ، وَ الْإِصْرَارِ عَلَى الْمَأْثَمِ، وَ اسْتِصْغَارِ الْمَعْصِيَةِ، وَ اسْتِكْبَارِ الطَّاعَةِ»؛
- و پیروی از هوای نفس و ناسازگاری و تجاوز از هدایت و خواب غفلت و انجام کار سخت و پرمشقّت و برتری دادن باطل بر حق و پافشاری بر گناه و کوچک شمردن نافرمانی و گناه و سنگین دانستن طاعت.
«وَ مُبَاهَاةِ الْمُكْثِرِينَ، وَ الْإِزْرَاءِ بِالْمُقِلِّينَ، وَ سُوءِ الْوِلَايَةِ لِمَنْ تَحْتَ أَيْدِينَا، وَ تَرْكِ الشُّكْرِ لِمَنِ اصْطَنَعَ الْعَارِفَةَ عِنْدَنَا»؛
- و فخرفروشی ثروتمندان و تحقیر تهیدستان و بدی سرپرستی نسبت به زیردستمان و ترک سپاس نسبت به کسی که به ما احسان و خوبی کرده .
شرحی مختصر
انسان، متشکل از «فطرت» و «طبیعت» میباشد؛ فطرتش نورانی، ملکوتی و الهی است، اما طبیعتش، حیوانی میباشد، چرا که باید با بدنی همچون بدن سایر حیوانات، در زمین زندگی نماید. لذا "شرور" عدمی شمرده میشوند، چنان که جهل، نبود علم و خرد میباشد و به نبود زییایی، زشتی و به نبود کمال، نقص و عیب میگویند. اما نفسانیاتی که وجود دارند، هیچ کدام بد و مذموم مطلق نیستند، وگرنه خلق نمیشدند و یا در وجود آدمی نهادینه نمیشدند، اما به شرطی بد و مذموم نیستند که مهارشان در اختیار عقل و فطرت آدمی باشد، نه این که نفس حیوانی -که شیطان نیز بر آتش آن میدمد- حاکم بر مملکت وجود شود.
به عنوان مثال: مطلق "حرص" بد نیست و خودش عامل ایجاد انگیزه و محرک آن است؛ منتهی «حرص به چی و چرا» مهم است. آن که حرص دنیا را میزند، بازنده است، اما راجع به پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمود: «به هدایت شما حریص است»؛ پس باید حرص در وجود ایشان باشد که بتوانند "حریص" باشند:
«لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ» (التوبة، 128)
- رسولی از خود شما به سويتان آمد كه رنجهای شما بر او سخت است، و [نسبت به هدایت شما] حرص (اصرار و ایستادگی) دارد و نسبت به مؤ منان رئوف و مهربان است.
هم چنین است "غضب" که باید نسبت دشمنان "غضب" داشت؛ یا "تکبر" که فرمودهاند: «تکبر مقابل متکبر، عبادت است» و یا میل به شهوات (نیازها، دوستداشتنیها و خواستیهای) گوناگون، که لازمه و متاع حیات و زندگی در دنیا میباشند:
«زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» (آل عمران، 14)
- محبت به خواستنیها [که عبارت است] از زنان و فرزندان و اموال فراوان از طلا و نقره و اسبان (مرکبهای) نشاندار و چهارپایان و کشت و زراعت، برای مردم آراسته شده است؛ اینها کالای زندگیِ [زودگذرِ] دنیاست؛ و و سرانجام نيك (و زندگی والا و جاويدان)، نزد خداست.
●- باید در کلمات، معانی، مفاهیم و مقاصد آنها دقت نمود؛ میفرماید: «از هیجان حسد، طوفان غضب و چیرگی حسد و ناتوانی در صبر و ... به تو پناه میبرم» - یا میفرماید: «از تبعیت هوای نفس، و مخالفت با هدایت و خواب غفلت به تو پناه میبرم».
پناه بردن به خدا
«پناه بردن به دیگری»، تنها راه چاره برای کسی میباشد که خودش توان رویارویی، رفع مشکل، گذر و غلبه را ندارد.
آدمی، در هر امری ضعیف و کمظرفیت میباشد و البته هیچ موجودی قوی و غنی نمیباشد، چرا که همه مخلوق میباشند و فقط او خالق متعال است، لذا میگوییم: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ».
اما، گاه نیازها و مشکلاتی ظاهری هستند و با اسباب ظاهری میتوان آنها را مرتفع نمود، مانند رفع تشنگی با آب، یا سرما و گرما با لباس ... و البته اینها نیز به حول و قوۀ الهی و نعمات او مرتفع میگردند؛ اما گاه نیازها، ضعفها، مشکلات، کاستیها، بدیها و ... درونی میباشند و آدمی هیچ اشراف و سلطهای بر آنها ندارد؛ لذا برایش چارهای نمیماند که برای مصون ماندن از شرّ و آسیب آنها و عبور سالم از آنها، به نیرویی تکیه کند و پناه ببرد که خالق، مالک، علیم، بصیر و غالب بر همه چیز میباشد، که جز خداوند سبحان نیست؛ چنان که این دعا نیز با «اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ - بار الها! من به تو پناه میآورم» شروع میشود.
«اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ»، غیر از اذعان به پناهندگی و درخواست کمک، بیانگر رشد و شخصیت پناهنده نیز میباشد؛ چرا که میگوید: «به لطف خودت، به آن درجه از رشد، کمال، شعور، عقلانیت و بصیرت رسیدهام که بدانم جز تو پناهی نیست».
برتری دادن باطل بر حق و پافشاری بر گناه
مواردی را به عنوان گناه شناختهایم و میکوشیم که از آنها پرهیز نماییم، مانند: کفر، شرک، نفاق، ترک نماز، زنا، شرابخواری، قمار، دروغ، غیبت، تهمت و ...؛ اما گاه گناهانی هر چند بزرگتر را اصلاً نشناختهایم و یا دست کم به آنها توجه نداریم و چه بسا نادانسته مرتکب گردیم و بر آن اصرار ورزیم که از جمله آنها، «برتری دادن باطل بر حق» میباشد.
●- آنان که میگویند: «این غربیها بهتر از مؤمنان میباشند» - «فرهنگ و احکام کفار و فاسقان، بهتر و برتر از احکام الهی و فرهنگ اسلامی میباشد» - «ادیان و مکاتب آبا و اجدادی ما بهتر از اسلام است» - «نظامات سلطه، به واسطۀ شعارهای دموکراسی، لیبرالیسم و ... -که البته عمل نمیکنند-، بهتر از نظام جمهوری اسلامی میباشد» ... و آن که به جنایات امریکا، انگلیس، فرانسه، اسرائیل و سایر متحدان اروپایی و نوکران عربی، حق میدهد و مسلمانان را خشن، جنگ طلب، تروریست و ... میخواند - آن که سخنان باطل، شایعات، دروغها، شبهات و جوّسازیها را در فضای مجازی یا ... منتشر میکند و دامن میزند؛ همه از جمله کسانی میباشند که باطل را نسبت به حق، برتری میدهند.
«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا» (النساء، 51)
- آيا كسانى را كه از كتاب [آسمانى] نصيبى يافتهاند نديدهاى كه به جبت و طاغوت ايمان دارند و در باره كسانى كه كفر ورزيدهاند مىگويند: اينان از كسانى كه ايمان آوردهاند، راهيافتهترند!
کلمات کلیدی:
صحیفه سجادیه