اعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ  

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ  

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ 

«إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ» (فاطر، 59)

- كسانی كه كتاب الهی را تلاوت می‏كنند و نماز را بر پا می‏دارند و از آنچه به آنها روزی داده‏‌ايم پنهان و آشكار انفاق می‏كنند، تجارت (پر سودی) را اميد دارند كه نابودی و كساد در آن نيست.

***

دنیا دار تجارت است و تجارت یعنی داد و ستد؛ چیزی می‌دهی و به ازایش چیز دیگری می‌گیری و در این معامله، یا سود می‌کنی و یا ضرر. گاهی اصل سرمایه را نیز از دست می‌دهی که به آن زیان [خسران] گفته می‌شود.

شرحی مختصر

برخی گمان دارند که «تجارت»، فقط جنبۀ مالی دارد، مانند خرید و فروش کالا یا خدمات - سرمایه‌گذاری و هرگونه داد و ستد مالی؛ اما چنین نیست، بلکه دنیا دار تجارت است و هر کاری که در آن انجام دهید، نوعی تجارت است.

ظاهر تجارت، با مال انجام می‌شود، اما باطنش با «مال و جان» می‌باشد و سرمایه‌گذاری یا هزینه‌ای که با جان انجام می‌پذیرد، به مراتب گرانقدرتر و بیشتر از مال می‌باشد. به عنوان مثال: حتی اگر بخواهید یک نان بخرید، پنج هزار تومان یا کمتر و بیشتر، از مال را می‌دهید و نانی می‌گیرید، اما واقع این است که مدتی از عمر را صرف کرده‌اید تا این مال را به دست آورید، و سپس زمانی از عمر را هزینه می‌نمایید تا به نانوایی بروید و نانی بخرید. پس، قیمت این نان به مراتب بیش از هزار، سه هزار، پنج‌هزار یا ده هزار تومان می‌باشد. مدتی از عمری هزینه می‌شود که نمی‌توان برای یک لحظه‌اش نیز قیمت گذاشت..

امور به اصطلاح معنوی نیز تماماً «تجارت» است؛ چنان که برای اقامۀ دو رکعت نماز یا تلاوت چند آیه‌ای قرآن کریم نیز دقایقی از عمر شریف را سرمایه‌گذاری و هزینه می‌نمایید.

خداوند سبحان در قرآن مجید، تصریح می‌نماید و تذکر می‌دهد که حتی ایمان، عمل صالح و جهاد (تلاش دشمن‌ستیز در راه خدا) نیز نوعی تجارت است:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ *

- ای اهل ایمان! آیا شما را به تجارتی دلالت بنمایم که شما را از عذابی دردناک نجات می‌دهد؟

تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ *

- به خدا و رسول او ايمان بياوريد، و در راه خداوند با اموال و جانهايتان جهاد كنيد، اين برای شما از هر چيز بهتر است بدانيد.

يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ *

- اگر اين كار كنيد گناهانتان را می‏بخشد و شما را در باغهائی از بهشت داخل می‏كند كه نهرها از زير درختانش جاری است، و در مسكن‌های پاكيزه در بهشت جاويدان جای می‏دهد و اين پيروزی عظيمی است.

وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِيبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ» (الصّف، 10 تا 13)

- و نعمت ديگری كه آن را دوست داريد به شما می‏بخشد، و آن ياری خداوند و پيروزی نزديك است و مؤ‌منان را بشارت ده!

فروشنده در این تجارت، انسان مؤمن است - کالایش جان و مالش می‌باشد که به امانت به او داده شده است - خریدار، خداوند مالک، ربّ و غنی است - و بهای معامله، مقام قُرب در بهشت خداوند است و البته پیروزی در دنیا.

در آیۀ دیگری نیز به این چهار رکن تجارت، یعنی فروشنده، کالا، خریدار و قیمت، اشاره نمود و فرمود: «آنان که در راه خدا می‌جنگند، به این بازار می‌آیند و معاملاتی انجام می‌دهند که سراسر سود سرشار است»:

«إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» (التوبة، 111)

- خداوند از مؤ‌منان جانها و اموالشان را خريداری می‏كند كه (در برابرش) بهشت برای آنان باشد (به اين گونه كه) در راه خدا پيكار می‏كنند، می‏كشند و كشته می‏شوند، اين وعده حقی است بر او كه در تورات و انجيل و قرآن ذكر فرموده، و چه كسی از خدا به عهدش وفادارتر است، اكنون بشارت باد بر شما به داد و ستدی كه با خدا كرده‏‌ايد و اين پيروزی بزرگی (برای شما) است.

اخلاق (مواضع نظری و عملی) مؤمن، تجارت با خداوند متعال است. او هرگز وارد بازار مکارۀ شیاطین جنّ و انس نمی‌گردد، چرا که اولاً هیچ خریداری را به خداوند منّان ترجیح نمی‌دهد و ثانیاً می‌داند که نه تنها دیگران چیزی ندارند که به او بدهند، بلکه دشمنند، ادای خریدار را درمی آورند و به جز وعدۀ دروغ، کلاهبرداری و ضرر رساندن، قصدی ندارند.

مؤمن، با جان و مالش به میادین جهاد در راه خدا وارد می‌شود و جهاد یعنی «هرگونه تلاش دشمن‌ستیز در راه خدا»، خواه جهاد مالی باشد، یا علمی، یا اقتصادی، یا فرهنگی، یا جهاد تبیین و یا جهاد در میادین جنگی. او می‌خواهد هر چه دارد و هر لحظه از عمرش را با خداوند منّان معامله کند؛ چرا که می‌داند همه چیز فانی و هلاک است، جز آن چه در جهت او و برای او باشد:

«وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» (القصص، 88)

- و إله (معبود) ديگری را با خدا مخوان كه هيچ إلهی (معبودی) جز او نيست، همه چيز جز وجه او هلاک می‏شود، حاكميت از آن اوست و همه به سوی او بازمی گرديد. 

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره فاطر   سوره انسان