پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

دو آیۀ مورد بحث و برگردان (ترجمه) آنها به شرح زیر می‌باشد:

«لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ» (یس، 6)

- تا قومى را بيم دهى كه پدرانشان انذار نشدند، از اين رو آنان غافلند!

«إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ» (فاطر، 24)

- ما تو را به حق برای بشارت و انذار فرستاديم، و هر امتی در گذشته انذار كننده‏‌ای داشته است.

در فهم آیات باید به معنای کلمات بسیار دقت نمود؛ گاهی به حسب ظاهر، ناهماهنگی یا حتی تناقضی به نظر می‌رسد که با دقت در معانی کلمات، مرتفع می‌گردد. به عنوان مثال:

یک - در سورۀ فاطر - 24، به یک «امّت» اشاره دارد و در سورۀ یس - 6، به یک «قوم» اشاره دارد و فرق است بین معنا و مصداق این دو کلمه.

امّت، به جماعتی گفته می‌شود که شاید از اقوام گوناگون باشند، اما مشترکاتی مانند: در یک مکان بودن، هم‌زمان بودن، به یک آیین و فرهنگ بودن، از یک «امام - رهبر» پیروی نمودن و ...، بین آنها پیوند داده است. مسلمانانی که در ایران یا چین زندگی می‌کنند، و مسیحیانی که درمصر یا امریکا زندگی می‌کنند، همه خود را از یک امّت می‌دانند.

قوم، به جماعتی گفته می‌شود که هر چند پراکنده باشند، اما در نژاد و قبیله و ملیّت، مشترک می‌باشند. به عنوان مثال: فرقی ندارد که قوم بنی اسرائیل، در فلسطین (کنعان) باشند یا در مصر. اگر از یک ایرانی در امریکا یا اروپا بپرسید: «اهل کجایی؟ از کدام قوم هستی؟» می‌گوید: ایرانی هستم، اهل قوم فارس - اگر چه این قوم بزرگ، به لحاظ‌های دیگر به اقوامی کوچک‌تر چون آذری، کُرد، گیلکی، مازنی، بلوچ و سایر اقوام تقسیم شوند.

دو - «انذار»، یعنی: «بیم دادن» و «منذر» به «بیم دهنده» می‌گویند و مقصود از «انذار» در بیشتر آیات، توجه دادن به آخرت و عواقب کفر، شرک، ظلم و گناه می‌باشد.

اگر چه پیامبران الهی، همگی «بشیر و نذیر» بودند؛ اما هیچ ضرورتی ندارد که هر بشیر و نذیری، حتماً پیامبر نیز باشد؛ چنان که نه تنها ائمه علیهم السلام، بلکه هر عالِم، آگاه و خیرخواهی که مردمان را به نتایج نیکو و مطلوب حرکت در صراط مستقیم بشارت دهد و از عواقب نامطلوب انحراف و گناه بترساند، « بشیر و نذیر» می‌باشد.

قومی که انذار نشدند

در آیۀ «قَوْمًا مَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ»، نمی‌فرماید که برای این قوم هیچ انذار دهنده‌ای نیامده است، یا در میان آنها کسی انذار دهنده نبوده است؛ بلکه متذکر می‌گردد که به هر دلیلی، «انذار نشدند، لذا غافل ماندند!»

●- لزومی ندارد که «انذار دهنده»، حتماً یک پیامبر و از اهالی یک قوم باشد، بلکه مهم این است که اولاً «انذار» به یک قوم برسد و ثانیاً آن قوم، به آن انذار توجه کنند و غفلت نورزند. در هر حال و به هر علتی، قوم عرب، انذار نشدند و غفلت ورزیدند، نه این که تا زمان بعثت، کسی به آنها بیم نداده بود.

●- هر گاه سخن از ویژگی یک قوم، یک ملت، یا یک جماعت به میان می‌آید، مقصود بافت کلّی می‌باشد، نه این که حتی یک استثناء هم ندارد. در میان قوم عرب نیز برخی همچنان موحد و به دین حضرت ابراهیم علیه السلام بودند، برخی یهودی و برخی مسیحی بودند. پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، حضرت خدیجه کبرا علیها السلام و برخی دیگر نیز در میان همین قوم بودند که پیش از بعثت، همه موحد و مؤمن بودند.

پدران

مقصود از «آبَاؤُهُمْ - پدران آنها»، پدران نزدیک [در چند نسل] می‌باشد، نه سلالۀ آنها تا حضرت آدم علیه السلام! اگر قوم عرب را تمامی نژاد عرب در نظر بگیریم، فلسطین را نیز شامل می‌شود که حضرات موسی و عیسی علیه السلام و بیشتر پیامبران از این قوم بودند و اگر فقط شبه جزیرۀ حجاز (عربستان) در نظر گرفته شود، حضرات ابراهیم و اسماعیل و برخی از پیامبران دیگر در میان آنها بودند، کعبه را به امر خدا بنا نمودند و مردمان را به دوری از شرک و بت‌پرستی و ایمان به خداوند سبحان دعوت می‌نمودند.

اما گاه، فرهنگ و جوّی بر یک قوم چنان حاکم می‌شود که چند نسل در غفلت به سر می‌برند و می‌توان گفت: «آنها و پدرانشان هیچ گاه انذار نشدند و در غفلت بودند».

در قرآن کریم تصریح دارد که کفار و مشرکان به پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله معترض می‌شدند که «تو سخنانی می‌گویی که پدران ما هرگز چنین نگفته‌اند!»، بدیهی است که مقصود، پدرانشان در چند نسل می‌باشد، وگرنه هر 124 هزار نبی، از گذشتگان و پدران بوده‌اند.

پیامبر و منذر

در آیۀ «إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ»، ضمن آن که تصریح دارد در میان تمامی «امّت‌ها»، نه «اقوام»، انذار دهندگانی بوده‌اند، می‌فرماید: «در میان تمامی امت‌ها، بیم دهنده بوده، اما تو را پیامبر فرستادیم»، یعنی نه تنها به حق بشارت و انذار می‌دهی، بلکه پیامبر و فرستادۀ برگزیده خداوند متعال می‌باشی.

نکته

در آیۀ «لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ»؛ نفرموده که «انذار دهنده نداشتند»، تا با آیۀ دیگر منافات داشته باشد، بلکه فرموده: «انذار نشدند»؛ یعنی بی‌توجهی خودشان و نیز عوامل بازدارنده از رسیدن انذارها، سبب شده که انذار نشوند و در غفلت بمانند. غافل به کسی می‌گویند که نسبت به حقیقتی که هست، بی‌توجهی می‌نماید.

*- بنابراین، هیچ ناهماهنگی و تناقضی بین این آیات و هیچ دو آیۀ دیگری وجود ندارد.

مشارکت و هم‌افزایی - لطفاً این پرسش و پاسخ را در راستای «جهاد تبیین»، برای دوستان به اشتراک بگذارید؛ متشکر.

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   آیات قرآن   سوره فاطر   سوره یس